Ολύμποι

Οι Ολύμποι είναι ένα μεσαιωνικό χωριό του 14ου αιώνα και βρίσκεται σε απόσταση 31 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου, 6 χιλιόμετρα από το Πυργί στο δρόμο προς τα Μεστά. Ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο. Τα σπίτια του χωριού είναι το ένα συνδεδεμένο σφικτά με το άλλο σχηματίζοντας ένα συμπαγές σχήμα. Οι δρόμοι είναι στενοί και σκυρόστρωτοι. Αυτός ο τύπος του κάστρου, κατασκευή με τέσσερις γωνίες, χτίστηκε για την προστασία εναντίον των συχνών επιθέσεων των Τούρκων από τους πειρατές, καθώς και για την καλύτερη καλλιέργεια των μαστιχόδενδρων.

Το χωριό βρίσκεται σε μικρές, άδενδρες κοιλάδες μακριά από τη θάλασσα. Τα περιμετρικά σπίτια εξωτερικά δεν είχαν ούτε πόρτες ούτε παράθυρα κι έβλεπαν μόνο μέσα στο χωριό. Οι εξωτερικοί τοίχοι περιλαμβάνουν γειτονικά παραπέτα με μικρούς πύργους στις γωνίες και μόνο μια θύρα, έτσι αν κάποιος κοιτάξει το χωριό απέξω, οι συνεχόμενοι τοίχοι των σπιτιών ακριβώς επειδή δεν έχουν πόρτες και παράθυρα δίνουν την αίσθηση του κάστρου. Μάλιστα στις γωνίες του χωριού υπήρχαν πύργοι.  Οι κάτοικοι μπορούσαν να μπουν και να φύγουν από το χωριό μόνο μέσω μιας πόρτας η οποία βρίσκεται σήμερα στην τοποθεσία Κάτω Πόρτα. Στο κέντρο των Ολύμπων υψώνεται ο αμυντικός πύργος, ένας τύπος της Ακρόπολης- 20 μέτρα ύψος- όπου οι κάτοικοι είχαν σαν καταφύγιο σε περίπτωση επίθεσης.
Οι δρόμοι είναι στενοί και πέτρινοι και συνδέονται με την κεντρική πλατεία. Σε μικρές αποστάσεις υπάρχουν εγκάρσιες στοές που υποστηρίζουν τις κατασκευές, καθώς επίσης και τους θόλους και τις στοές που υποστηρίζουν τα δωμάτια. Ο λειτουργικός χαρακτήρας των σπιτιών υποστηρίζει την άμυνα κι έτσι οι κάτοικοι ήταν ικανοί να μετακινούν τις σκεπές χωρίς να φαίνονται. Το σχήμα των τεσσάρων πλευρών αυτών των σπιτιών, η χονδρή δομή τους, το αμυντικό σύστημα, οι γκρι τοίχοι, οι μικρές περιοχές για γενική χρήση και η σχέση με τα άδενδρα, φυσικά περίχωρα πείθουν τους επισκέπτες ότι τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου χτίστηκαν με βάση ένα σταθερό σχέδιο, το οποίο πιθανότατα να είχε υποβληθεί από τους Γενοβέζους.
Ο επισκέπτης αξίζει να δει την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που σώζεται από την παλιά μεσαιωνική περίοδο σε πολύ καλή κατάσταση.
Στη διάρκεια του χρόνου στους Ολύμπους λαμβάνουν χώρα πανηγύρια. Ξεχωρίζει αυτό της Καθαράς Δευτέρας κατά το οποίο γίνεται αναπαράσταση του παραδοσιακού εθίμου του Αγά ο οποίος  διακωμωδεί τις δίκες των Τούρκων δικαστών όπως γίνονταν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Η κοντινότερη, στο χωριό παραλία, είναι τα Κάτω Φανά σε μια απόσταση 6 χιλιομέτρων. Τα ερείπια του ναού του Φαναιού Απόλλωνα βρίσκονται στον ίδιο δρόμο.