Η βόρεια Χίος διαφέρει σημαντικά από τη νότια πλευρά του νησιού από την άποψη του φυσικού περιβάλλοντος και της παραγωγικότητας. Τα χωριά είναι μικρά και απομονωμένα και πάντα μακριά από τη θάλασσα. Τα σπίτια είναι πρόχειρα χτισμένα και το μοναδικό σημάδι Γενοβέζικης επιρροής, πέρα από τις γραπτές πηγές, είναι οι κεντρικοί πύργοι στα χωριά.
Ο Ανάβατος βρίσκεται 16 χιλιόμετρα από τη πόλη της Χίου και αποτελεί μια εξαίρεση. Δεν έχει αμυντικό πύργο και δεν αναφέρεται στις Γενοβέζικες πηγές πληροφοριών. Το χωριό πιθανότατα χτίστηκε για άμυνα, ως μια θέση για τις γυμνές δυτικές ακτές του νησιού. Δεν είναι τόσο παλαιό όπως τα μεσαιωνικά χωριά της νότιας Χίου. Έφτασε σε σημείο ακμής στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τη τουρκική κατοχή.
Το χωριό Ανάβατος έχει χτιστεί σε ένα κωνικό βράχο 450 μέτρων πάνω από τη θάλασσα, με απόκρημνες προς τα νότια και δυτικά και με μια μόνο πρόσβαση προς βόρεια. Οι άνθρωποι επωφελήθηκαν από τη φυσική οχύρωση αυτού του βράχου και το ενδυνάμωσαν με έναν κυκλικό τοίχο που περιλαμβάνει τα σπίτια που φαίνεται να είναι συγκολλημένα το ένα με το άλλο. Μαζί με το βράχο, το χωριό διαμορφώνει την αμυντική περίμετρο του κάστρου. Τα 400 σπίτια μέσα από τα τείχη ήταν στενά και κατασκευασμένα από γκρι πέτρα με επίπεδες ξύλινες σκεπές, χαμηλές πόρτες, μικροσκοπικά κυρτά παράθυρα και ξύλινες βεράντες
Το χωριό εγκαταλείφθηκε μετά τις φοβερές σφαγές του 1822 και σήμερα αποτελεί εθνικό μνημείο για όλους τους Χιώτες αλλά και τους Έλληνες γενικότερα. Αν και ο Ανάβατος σήμερα είναι εγκαταλελειμμένος, όπως και τα περισσότερα χωριά της βόρειας Χίου, διατηρείται ένας σημαντικός αριθμός σπιτιών όπως επίσης και το θαυμάσιο κτίριο των τριών ορόφων, όπου στεγάζονταν το ελαιοτριβείο, το Σχολείο και η εκκλησία του Ταξιάρχη και της Παρθένου Μαρίας. Η θέα είναι μια μοναδική φωτογραφία απροσδιόριστης πόλης σε ένα άγριο, φανταστικό και εντυπωσιακό περιβάλλον. Ο επισκέπτης μπορεί να φθάσει στον Ανάβατο σε 45 λεπτά ακολουθώντας μια εξαιρετική διαδρομή που συνδέει το ομώνυμο χωριό με την πόλη της Χίου. Υπάρχει επίσης μονοπάτι που προσφέρεται για ανάβαση στο δάσος που ξεκινάει από το βουνό Προβατάς και οδηγεί στον Ανάβατο.